ਬਹੁਤੇ ਜੱਟ ਕਬੀਲੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਕੈਸਪੀਅਨ ਸਾਗਰ, ਅਰਾਲ ਸਾਗਰ, ਵੋਲਗਾ, ਸਾਇਰ ਦਰਿਆ, ਅਮੂ ਦਰਿਆ ਆਦਿ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਈਸਾ ਤੋਂ ਕਈ ਸੌ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਬਾਦ ਸਨ । ਇਹ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਦੇ ਤੇ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੰਗ ਵੀ ਜੱਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪੁਰਾਣਾ ਕਬੀਲਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ‘ਦਰਿਆ ਸਾਇਰ ਤੇ ਅਰਾਲ ਸਾਗਰ’ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਪਸ਼ੂ ਚਾਰਦੇ ਤੇ ਘੋੜਿਆਂ ਉਪਰ ਸਵਾਰ ਹੋਕੇ ਈਸਵੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਅੱਠ ਸੌ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੇ ਹੋਏ ਬਲਖ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਏ। ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਹੀ ਆਰੀਆ ਜਾਤੀ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਘਰ ਸੀ। ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਹੀ ਆਰੀਆ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਕ 20 ਦੇ ਲਗਭਗ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੇ ਫਿਰਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਤੋਂ ਚਾਰ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਆਏ। ਇਹ ਲੋਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਕੇ ਆਬਾਦ ਹੋਏ। ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੇ ਗੋਤ ਹੁਣ ਵੀ ਰਲਦੇ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਆਰੀਆ ਪੁਰਸ਼ ਮਨੂੰ ਨੇ ਹੀ ਆਰੀਆ ਜਾਤੀ ਦੀ ਵਰਣ ਵੰਡ ਕੀਤੀ ਜੋ ਅਜੇ ਤੱਕ ਪ੍ਰਚਲਤ ਹੈ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਕੰਗ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਪਾਣਨੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵੀ ਕੰਗ, ਮਲ੍ਹੀ, ਬਿਰਕ ਤੇ ਦਾਹੇ ਆਦਿ ਕਈ ਜੱਟ ਕਬੀਲੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਸਦੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੇ ਹੀ ਸਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹੂਣਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆਕੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੁਝ ਕਬੀਲੇ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਕਾਰਨ ਇਹ ਕਬੀਲੇ ਫਿਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਾਪਿਸ ਆ ਗਏ ਸਨ । ਕੰਗ ਸਾਕਾਬੰਸ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਗਾਂ ਨੂੰ ਕੰਕ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਇਹ ਗੁਜਰਾਤ ਕਾਠੀਆਵਾੜ, ਦਖਣੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਤੇ ਉਜੈਨ ਆਦਿ ਤੇ ਵੀ ਕਾਬਜ਼ ਰਹੇ ਸਨ। ਉੱਜੈਨ ਤੋਂ ਅਯੁੱਧਿਆ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਲ ਆ ਗਏ। ਫਿਰ ਹੌਲੀ- ਹੌਲੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਠਿੰਡਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਕੰਗ ਗੋਤ ਦਾ ਮੋਢੀ ਕੰਗ ਸੀ। ਕੰਗ ਜੱਟ ਆਪਣਾ ਸੰਬੰਧ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਚੰਦਰ ਦੀਬੰਸ ਦੇ ਯੋਗੇ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਜੋਗਰੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਵੱਡੇਰਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਨੱਤ ਤੇ ਰਾਏ ਜੱਟ ਵੀ ਜੋਗਰੇ ਦੀ ਬੰਸ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਹਨ। ਕੰਗਾਂ ਨੇ ਬਠਿੰਡੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਕਾਂਗੜ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਕੰਗਗੜ੍ਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਹੂਣਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕਰਕੇ ਥੇਹ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਕੰਗ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਛੱਡ ਕੇ ਮੋਗੇ ਤੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਵਲ ਆ ਗਏ। ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕੰਗਾਂ ਪਾਸ ਧਰਮਕੋਟ ਤੇ ਮਖੂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬੇਟ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਕੁਝ ਕੰਗ ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਲ ਚਲੈ ਗਏ। ਲੁਧਿਆਣੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲੀ, ਸਮਰਾਲਾ, ਬਰਵਾਲੀ, ਰਾਹੋਂ, ਮਾਜਰਾ ਆਦਿ ਕੰਗਾਂ ਦੇ ਕਈ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੀਂ ਕੰਗ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਗੀਰਾਂ ਸਨ।
ਡਲੇਵਾਲੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਮੁਖੀ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਕੰਗ ਸੀ ਇਸ ਨੂੰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਘੇਬਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨੇ ਇਕੱਲਿਆਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਿਡਰਤਾ ਨਾਲ ਅਹਿਮਦਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀ ਫੌਜ਼ ਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਕੰਗ ਦਾ ਨਾਉਂ ਗੈਬਾ ਤੋਂ ਬਦਲ ਕੇ ਘੇਬਾ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਰਾਹੋਂ, ਘੁੰਗਰਾਣਾ, ਡੱਲਾ ਤੇ ਧਰਮਕੋਟ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਪਣੇ ਚਾਰੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇਲਾਕਾ ਨਕੋਦਰ-ਦੁਆਬਾ ਵਿੱਚ ਕੰਗ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਅਠਾਰਾਂ ਕੰਗ ਸਰਾਦਰਾਂ ਦੀ ਠਹਿਰ ਸੀ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਰੋੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸਰਦਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਗੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਕੰਗ ਮੁਖ ਤੌਰ ਤੇ ਸਤਲੁਜ ਤੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਬਾਦ ਰਹੇ। ਦੁਆਬੇ ਵਿੱਚ ਕੰਗ, ਮੁਬਾਰਕਪੁਰ, ਲੱਲੀਆਂ ਆਦਿ ਕਈ ਪਿੰਡ ਕੰਗ ਜੱਟਾਂ ਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਕੰਗ ਜੱਟ ਦੁਆਬੇ ਤੋਂ ਪਟਿਆਲਾ, ਅੰਬਾਲਾ ਤੇ ਰੋਹਤਕ ਵਲ ਵੀ ਚਲੇ ਗਏ। ਮਾਝੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੰਗ ਕਾਫੀ ਹਨ। ਤਰਨਤਾਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਕ ਕੰਗ ਪਿੰਡ ਹੈ। ਖੱਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੁਝ ਕੰਗ ਹਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਕੰਗਾਂ ਨੂੰ ਗੜ੍ਹ ਗਜ਼ਨੀ ਤੋਂ ਆਏ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਕੰਗ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪਾਸ ਖੀਰਪੁਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹਨ। ਮਾਝੇ ਤੋਂ ਕੰਗ ਅੱਗੇ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁਲਤਾਨ, ਮੁਜ਼ੱਫਰਗੜ੍ਹ, ਡੇਰਾ ਗਾਜ਼ੀ ਖਾਂ ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾ ਤੱਕ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਤਕ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਕੁਝ ਕੰਗ ਜੱਟ ਮੁਸਲਮਾਨ ਵੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਕੰਗ ਖਾੜਕੂ ਕਬੀਲਾ ਸੀ। ਕੰਗ ਦੀ 6ਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚੋਂ ਮੰਗੂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਬਾਬਾ ਮਲ੍ਹਾ ਖਹਿਰਿਆਂ ਨਾਲ ਲੜਦਾ-ਲੜਦਾ ਇਕ ਪਿੰਡ ਦੀ ਹੱਦ ਉੱਤੇ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਖਹਿਰਿਆਂ ਦੀ ਕੰਗਾਂ ਨਾਲ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਰਹੀ ਸੀ। ਕੰਗ ਤੇ ਖਹਿਰੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਕੰਗ ਬਾਬੇ ਮਲ੍ਹੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੂਜਾ ਦਾ ਚੜ੍ਹਾਵਾ ਮਿਰਾਸੀ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। 1881 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੰਗ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 24781 ਸੀ। ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਦਾ ਭਗਤ ਤੇ ਸੇਵਕ ਭਾਈ ਬੰਨੋ ਕੰਗ ਗੋਤ ਦਾ ਜੱਟ ਸੀ। ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਕੰਗ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਹੀ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਸਦੇ ਹਨ।
(ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਜੀ)→ ਲਹੂ→ ਗਜ→ ਹਰਬਮ→ ਤਲੋਚਰ→ ਸ਼ਾਹ-→ ਮੱਲ>ਜੋਗਰਾ→ਕੰਗ