ਜੱਟ, ਗੁੱਜਰ ਤੇ ਅਹੀਰ ਤਿੰਨੇ ਜਾਤੀਆਂ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸ਼ੱਕਸਤਾਨ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਏ ਹਨ । ਜੱਟ ਤਾਂ ਈਸਵੀ ਸੰਨ ਤੋਂ ਵੀ ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੇ ਯੁੱਧ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆ ਚੁੱਕੇ ਸਨ । ਜੱਟ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੇ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ । ਅਹੀਰ ਤੇ ਗੁੱਜਰ ਜੱਟਾਂ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਆਏ ਹਨ । ਜੌਹਲ ਜੱਟਾਂ ਦਾ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਹੀ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਕਬੀਲਾ ਹੈ । ਇਸ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਮੋਢੀ ਜੌਹਲ ਸੀ । ਜੌਹਲ ਯਾਦੂ ਬੰਸੀ ਹਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਡੇਰੇ ਰਾਜਾ ਗੱਜ਼ ਨੇ ਪੰਜਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਗੱਜ਼ਨੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ । ਜੌਹਲ, ਲਾਲੀ ਆਦਿ ਜੱਟ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦਾ ਅਫ਼ਗਾਨਸਤਾਨ ਦੇ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ 871 ਈਸਵੀਂ ਤੱਕ ਰਾਜ ਰਿਹਾ । ਆਖ਼ਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆਕੇ ਇਹ ਲੋਕ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਲ ਆ ਗਏ । ਯਾਦੂ ਬੰਸੀ ਸਲਵਾਨ ਗੱਜ਼ਨੀ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਇਆ । ਇਸ ਦੇ ਪੰਦਰਾਂ ਪੁੱਤਰ ਸਨ । ਇਸ ਦੀ ਬੰਸ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਨਵੇਂ ਗੋਤ ਪੈਦਾ ਹੋਏ । ਭੱਟੀ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਬੰਸ ਵਿਚੋਂ ਹਨ । ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਭੱਟੀ ਰਾਜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਰਾਜਪੂਤ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਕੁਝ ਭੱਟੀ ਜੱਟ ਤੇ ਦਲਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ । ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਤੇ ਜੱਟਾਂ ਦੇ ਵਡੇਰੇ ਇਕ ਹੀ ਹਨ । ਖੂਨ ਵੀ ਸਾਂਝਾ ਹੈ। ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜੌਹਲ ਕਿਲਾ ਬਹੁਤ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੀ । ਜੌਹਲ ਜੱਟਾਂ ਨੇ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਅਰਬਾਂ ਨੂੰ ਖ਼ੈਬਰ ਦੱਰੇ ਰਾਹੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣੋਂ ਰੋਕੀ ਰਖਿਆ। ਅਰਬ ਜੌਹਲ ਕਬੀਲੇ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਸਨ । ਵਾਸੂਦੇਵ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸਿੱਕਿਆ ਤੇ ਜੌਹਲਸਤਾਨ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਆਖ਼ਰ ਜੌਹਲਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਨਾਲ ਗੱਜ਼ਨੀ ਤੇ ਕਾਬਲ ਆਦਿ ਦੇ ਖੇਤਰ ਛੱਡਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ ਪਿਆ। ਰਾਜਸਤਾਨ ਦੇ ਭੱਟਨੇਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਕੇ ਆਬਾਦ ਹੋ ਗਏ। ਇਹ ਭੱਟੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸਮਝਦੇ ਹਨ । ਕਰਨਲ ਟਾਡ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਤਾਨ ਦੇ ਭੱਟੀਆਂ ਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਗੱਜ਼ਨੀ ਖੇਤਰ ਹੀ ਦੱਸਿਆ ਹੈ । ਇਕ ਦੰਦ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕੁਝ ਯਾਦਵਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਦੁਰਭਾਸਾ ਰਿਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਖੌਲ ਕੀਤਾ ਸੀ । ਉਸ ਰਿਸ਼ੀ ਦੇ ਸਰਾਫ ਮਗਰੋਂ ਜੋ ਬੱਚਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲੋਂ ਟੁੱਟ ਕੇ ਅੱਡ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਿਆ । ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਵਾਂ ਗੋਤ ਰੱਖ ਲਿਆ । ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ। ਕੇਵਲ ਕਲਪਤ ਹੈ । ਯਾਦਵ ਸ਼ਰਾਬ ਨੇ ਬਰਬਾਦ ਕੀਤੇ ।
ਜਦੋਂ ਅਮੀਰ ਤੈਮੂਰ ਨੇ 1398 ਈਸਵੀਂ ਵਿੱਚ ਜੈਸਲਮੇਰ ਤੇ ਭੱਟਨੇਰ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜੌਹਲ ਜੱਟ” ਆਪਣੇ ਭੱਟੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਪਾਸ ਲੁਧਿਆਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਏ । ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਜੌਹਲਾਂ ਪਿੰਡ ਆਬਾਦ ਕੀਤਾ । ਕੁਝ ਜੌਹਲ ਮੋਗੇ ਤੇ ਜ਼ੀਰੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦ ਹੋ ਗਏ । ਮੋਗੇ ਦੇ ਗਿੱਲਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਜੌਹਲਾਂ ਦੇ ਪੈਰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਣ ਦਿੱਤੇ । ਗਿੱਲਾਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈਆਂ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆਕੇ ਜੌਹਲ ਬਘਿਆਣਾਂ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੇ ਜੰਡਿਆਲਾ ਦਾ ਖੇਤਰ ਛੱਡ ਕੇ ਮਾਝੇ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਕੁਝ ਦੁਆਬੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵਸੇ । ਮਾਝੇ ਵਿੱਚ ਜੌਹਲਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਿੰਡ ਵਡਾਲਾ ਜੌਹਲ ਹੈ । ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਬਟਾਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜੌਹਲ ਜੱਟ ਕਾਫੀ ਹਨ । ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੌਹਲ ਜੱਟ ਦੁਆਬੇ ਵਿੱਚ ਹਨ । ਦੁਆਬੇ ਵਿੱਚ ਜੌਹਲ ਤੇ ਜੰਡਿਆਲਾ ਦੋਵੇਂ ਜੌਹਲ ਜਟਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਿੰਡ ਹਨ । ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਬਰਾਦਰੀ ਦਾ ਇਕ ਪਿੰਡ ਜੌਹਲ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ । ਜੌਹਲ ਨਾਮ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਪਿੰਡ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖਮੰਤਰੀ ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ ਜੱਟ ਸੀ । ਜੌਹਲ ਜੱਟ ਸਿਆਣੇ ਮਿਹਨਤੀ ਤੇ ਸੂਰਬੀਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੁਆਬੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੌਹਲ ਜੱਟ ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਆਦਿ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗਏ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਉੱਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੌਹਲ ਜੱਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਗੋਤ ਹੀ ਹੈ। ਜੌਹਲ ਮੰਜ੍ਹਬੀ ਸਿੱਖ ਆਦਿ ਦਲਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਜੌਹਲ ਸਿੱਖ ਹੀ ਹਨ। ਜੌਹਲ ਜੱਟਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਗੋਤ ਹੈ। ਜੋਹਲ ਵੀ ਯਾਦਵ ਬੰਸੀ ਭੱਟੀ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਇਕ ਸ਼ਾਖ ਹੈ । ਭੱਟੀਆਂ ਵਾਂਗ ਇਹ ਵੀ ਖਾੜਕੂ ਜੱਟ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਫ਼ਗਾਨਸਤਾਨ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਤੇ ਕਾਫੀ ਸਮਾਂ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਆਖ਼ਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਉਣਾ ਪਿਆ। ਜੌਹਲਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇਰੇ ਯਾਦੂ ਰਿੱਗਵੇਦ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸਪਤ ਸਿੰਧੂ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੌਹਲ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਹਨ ਪਰ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੌਹਲ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਨ। ਸਰਦਾਰਾ ਸਿੰਘ ਜੌਹਲ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਮਾਹਿਰ ਹਨ।
