ਤੂਰ – ਬਿੱਕਰਮਾਦਿਤ ਦੀ ਬੰਸ ਵਿੱਚੋਂ ਤੰਵਰ ਖਾਨਦਾਨ ਨੇ ਕਨੌਜ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਕਾਇਮ ਕਰ ਲਿਆ। ਇਸ ਖਾਨਦਾਨ ਦੇ ਰਾਜਾ ਅਨੰਗਪਾਲ 08 ਨੇ 792 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਨੌਵੀਂ ਵਾਰ ਵਸਾਕੇ ਲਾਲ ਕੋਟ ਨਾਮ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਇਆ । ਇਸ ਬੰਸ ਦੇ 20 ਰਾਜੇ ਹੋਏ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਸਤਲੁਜ ਤੱਕ ਸਾਢੇ 3 ਸੌ ਸਾਲ (350) ਰਾਜ ਕੀਤਾ । ਦਿੱਲੀ ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਤ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਥੇਹ ਉਤੇ ਆਬਾਦ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਤੰਵਰ ਬੰਸ ਦਾ ਆਖਰੀ ਰਾਜਾ ਅਨੰਗਪਾਲ ਦੂਜਾ ਅਥਵਾ ਅਗਨੀਪਾਲ ਬੇਔਲਾਦ ਸੀ । ਅਨੰਗਪਾਲ ਦੇ ਦੋਹਤੇ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਰਾਜ ਨੇ ਤੂਰਾਂ ਦੇ ਇਸ ਰਾਜ ਤੇ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ । ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਰਾਜ ਚੌਹਾਨ ਦੇ ਤਾਏ ਵਿਗ੍ਰਹਿ ਰਾਜਾ ਚੌਹਾਨ ਨੇ ਤੰਵਰਾਂ ਤੋਂ 1163 ਈਸਵੀਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਖੋਹ ਕੇ ਉਸ ਉੱਤੇ ਜਬਰਦਸਤੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ । ਤੰਵਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਚੌਹਾਨਾਂ ਨਾਲ ਨਾਰਾਜ਼ ਹੋਕੇ ਹਰਿਆਣਾ, ਰਾਜਸਤਾਨ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਬਾਦ ਹੋ ਗਏ। ਇਕ ਹੋਰ ਰਵਾਇਤ ਅਨੁਸਾਰ ਤੰਵਰ ਜਾਂ ਤੁਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਰਾਜਾ ਜਨਮੇਜਾ (ਅਰਜਨ ਦੇ ਪੜ੍ਹਪੋਤਰੇ) ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਹਨ । ਪਾਂਡੋ ਬੰਸ ਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਤੂਰ ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਰਿਖੀ ਤੋਂ ਦੀਖਿਆ ਲੈਕੇ ਨਵੇਂ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਅਰੰਭ ਕੀਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੋਤ ਤੰਵਰ ਪ੍ਰਚਲਤ ਹੋ ਗਿਆ । ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਹੀ ਇਹ ਪੁਰਾਣਾ ਗੋਤ ਹੈ। ਕਰਨਲ ਟਾਡ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਾਜਪੁਰ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਤਾਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੇਵਰਾਂ ਦੇ 82 ਉਪਗੋਤ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਜੱਟਾਂ ਤੇ ਜਪੂਤਾਂ ਦੇ 36 ਸ਼ਾਹੀ ਗੋਤ ਹਨ। ਤੰਵਰ ਵੀ ਸ਼ਾਹੀ ਗੋਤ ਹੈਤ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਜਮਨਾ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਤੋਂ ਉਠ ਕੇ ਕੁਝ ਤੰਵਰ ਕਰਨਾਲ, ਅੰਬਾਲਾ ਤੇ ਹਿੱਸਾਰ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦ ਹੋ ਗਏ ਘਟਿਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਤੰਵਰ ਗੋਤ ਦੇ ਲੋਕ ਰਾਜਪੂਤ ਕਾਫੀ ਹਨ ਪਰ ਜੱਟ ਬਹਰੀ ਤੰਵਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ। ਰੋਹਤਕ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਜਾਟੂਆਂ ਦੀਆਂ ਪੰਵਾਰਾ ਨਾਲ ਕਈ ਲੜਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ। ਦੋਵੇਂ ਲੜਾਕੂ ਕਬੀਲੇ ਸਨ । ਤੂਰ, ਤੰਵਰ ਤੇ ਤੋਮਰ ਇਕੋ ਹੀ ਗੋਤ ਹੈ । ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਰਾਜ ਚੌਹਾਨ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਰਾਜਾ ਸੀਟਕ ਉਸ ਦੀ ਕਨੌਜ ਦੇ ਰਾਜਾ ਜੈਪਾਲ, ਰਾਠੌਰ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਸੀ । ਇਸ ਕਾਰਨ ਹੀ ਮੁਹੰਮਦ ਗੋਰੀ ਨੇ ਪ੍ਰਿਥਵੀਰਾਜ ਚੌਹਾਨ ‘ਤੇ 1192 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ । ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਰਾਜ ਨੂੰ ਹਰਾਕੇ ਦਿੱਲੀ ‘ਤੇ ਚੌਹਾਨ ਬੰਸ ਦਾ ਰਾਜ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ । ਮੁਸਲਮਾਨੀ ਰਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ । ਤੂਰ ਜੱਟ ਹੀ ਹਨ । ਤੰਵਰ ਰਾਜਪੂਤ ਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਜੱਟ ਵੀ ਹਨ । ਹਰਿਆਣੇ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜੱਟਾਂ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਪਾਕੇ ਕਾਫੀ ਤੰਵਰ ਗੋਤ ਦੇ ਲੋਕ ਜੱਟ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਰਲ ਗਏ । ਤੰਵਰ ਜੱਟ ਆਪਣਾ ਗੋਤ ਤੂਰ ਲਿਖਦੇ ਹਨ । ਮੁਸਲਮਾਨੀ ਰਾਜ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤੇ ਤੰਵਰ ਰਾਜਪੂਤ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣ ਗਏ ਸਨ ।
ਸਰ ਜ਼ੇਮਜ਼ ਵਿਲਸਨ ਆਪਣੀ ਸਰਸਾ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਰਾਜ ਖੁਸਣ ਮਗਰੋਂ ਤੰਵਰ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਆ ਗਏ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਬਹਾਵਲਪੁਰ ਦੀ ਖੈਰਪੁਰ ਤਹਿਸੀਲ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਏ । ਕੁਝ ਬੀਗੜ (ਹਿਸਾਰ) ਤੋਂ ਉੱਠ ਕੇ ਅਬੋਹਰ ਫਾਜ਼ਲਕਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਏ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰਦਾਰ ਅਮਰਾ ਸਖੈਰਾ ਸੀ । ਅਮਰੇ ਹੁਰੀਂ ਵੀ 20 ਭਰਾ ਸਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਸਨ ਮਗਰੋਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਅਮਰੇ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਲੋਕ ਲੜਾਕੂ ਸਨ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਅਬੋਹਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਿਸ਼ਨੋਈਆਂ ਨਾਲ ਕਈ ਵਾਰ ਟੱਕਰਾਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਅਮਰੇ ਦਾ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਵਰਿਆਮ ਅਬੋਹਰ ਦਾ ਜ਼ੈਲਦਾਰ ਬਣਿਆ। ਇਹ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੀ। ਸਖੇਰਾ ਗੋਤ ਦੇ ਜੱਟ ਤੂਰਾਂ ਦੀ ਹੀ ਇਕ ਸ਼ਾਖਾ ਹਨ। ਰਾਜਸਤਾਨ, ਹਿਸਾਰ ਤੇ ਸਰਸੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚੋਂ ਕਾਫੀ ਤੂਰ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਆਕੇ ਆਬਾਦ ਹੋ ਗਏ ਸਨ । ਲੁਧਿਆਣੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੁਰ ਜੱਟਾਂ ਦੇ ਕਾਫੀ ਪਿੰਡ ਹਨ । ਇਹ ਗਰਚੇ, ਖੋਸੇ, ਨੈਨ, ਕੰਧੋਲੇ ਤੇ ਢੰਡੇ ਆਦਿ ਕਈ ਉਪਗੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਗਏ ਹਨ । ਇਹ ਬਾਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਏ। ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਤੇ ਲੁਧਿਆਣੇ ਤੋਂ ਤੂਰ ਬਰਾਦਰੀ ਦੇ ਕਾਫੀ ਜੱਟ ਪਰਵਾਰ ਜਲੰਧਰ ਤੇ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਕੇ ਆਬਾਦ ਹੋ ਗਏ । ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਤੂਰ ਹੈ । ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤੂਰ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਉੱਘਾ ਪਿੰਡ ਹੈ । ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤੂਰ ਨਾਮ ਦੇ ਕਈ ਪਿੰਡ ਹਨ ।
ਸਿਆਲਕੋਟ, ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ, ਜਿਹਲਮ, ਗੁਜਰਾਤ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਤੰਵਰ ਰਾਜਪੂਤ ਤੇ ਤੂਰ ਜੱਟ ਕਾਫੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਣ ਗਏ ਸਨ । ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਤੂਰ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਹਨ । 1881 ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣੇ ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤੰਵਰ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 39118 ਸੀ । ਤੂਰ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 12639 ਸੀ । ਜੱਟ ਆਪਣਾ ਗੋਤ ਤੰਵਰ ਵੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤੂਰ ਵੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ । ਹਰਿਆਣੇ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਜਾਟ ਆਪਣਾ ਗੋਤ ਤੰਵਰ ਲਿਖਦੇ ਹਨ । ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਤੂਰ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ।
