ਪੰਨੂੰ ਗੋਤ ਦਾ ਮੋਢੀ ਪੰਨੂੰ ਸੀ । ਇਹ ਸੂਰਜ ਬੰਸ ਵਿਚੋਂ ਹਨ। ਇਹ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆਂ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਜੱਟਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪੁਰਾਣਾ ਕਬੀਲਾ ਹੈ। 800 ਪੂਰਬ ਈਸਵੀ ਜੱਟ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਕੈਸਪੀਅਨ ਸਾਗਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਸਿੰਧ ਅਤੇ ਮੁਲਤਾਨ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਜੱਟਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਲੀਕਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵਾਹੀ ਕਰਦੇ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਦੇ ਸਨ । ਹੁਣ ਵੀ ਜੱਟਾਂ ਦੇ ਕਈ ਗੋਤ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ, ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੇ ਯੂਰਪ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਰਲਦੇ-ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਪੰਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੇ ਸਿਆਲਕੋਟ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਤਰਨਤਾਰਨ ਵਿੱਚ ਪੰਨੂੰ ਗੋਤ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਉੱਘਾ ਪਿੰਡ ਮੁੱਗਲ ਚੱਕ ਪੰਨੂੰਆਂ ਹੈ । ਬੰਦੇ ਬਹਾਦਰ ਤੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਬਹੁਤੇ ਜੱਟ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬਣੇ। ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਹਿੰਦੂ ਚੌਧਰੀ ਜਾਂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਜਾਗੀਰਦਾਰ ਸਨ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੰਨੂੰ ਗੋਤ ਦੇ 12 ਪਿੰਡ ਹਨ। ਪੰਨੂੰਆਂ ਦੇ ਚੌਧਰੀ ਰਸੂਲ ਦੀ ਲੜਕੀ ਸਿਰਹਾਲੀ ਵਾਲੇ ਸੰਧੂਆਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿਆਹੀ ਸੀ। ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜਾਈ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਰਹਾਲੀ ਦੇ ਸੰਧੂਆਂ ਨਾਲ ਕਾਫੀ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਵੈਰ ਰਿਹਾ । ਹੁਣ ਲੋਕ ਇਹ ਘਟਨਾ ਭੁਲ ਗਏ ਹਨ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਪੰਨੂੰਆਂ ਵੀ ਪੰਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਿੰਡ ਹੈ।
ਲੁਧਿਆਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੰਨੂੰ ਗੋਤ ਦੇ ਜੱਟ ਕਾਫੀ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਜੰਡੀ ਵਢਣ ਵਾਲੀ ਰਸਮ ਪੰਨੂੰਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਤ ਹੈ। ਇਹ ਛੁੱਟੀਆਂ ਖੇਡਣ ਦੀ ਰਸਮ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਪੁੱਜਾ ਦਾ ਚੜਾਵਾ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ । ਬਹੁਤੇ ਪੰਨੂੰ ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਰਾਏ ਦੇ ਸੇਵਕ ਹਨ। ਨਵੀਂ ਸੂਈ ਮੱਝ ਜਾਂ ਗਊ ਦਾ ਦੁੱਧ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਸਵੀਂ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਹੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਦੁੱਧ ਰਾਮ ਰਾਏ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਰਾਮ ਰਾਏ ਦਾ ਕੀਰਤਪੁਰ ਵਿੱਚ ਡੇਰਾ ਵੀ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਪੰਨੂੰ ਗੋਤ ਦੇ ਜੱਟ ਸੁਖਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਣ ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਪੰਨੂੰ ਬਰਾਦਰੀ ਦੇ ਲੋਕ ਪੁਰਾਣੇ ਰਸਮ ਰਵਾਜ਼ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੋ. ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਪੰਨੂੰ ਮਹਾਨ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਪੁਰਸ਼ ਹਨ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਰਿਗਵੇਦ’ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲਿਖੀ ਗਈ ਸੀ । ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਸਪਤਸਿੰਧੂ ਅਥਵਾ ਵਾਹੀਕ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਮਾਝੇ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ ਪੰਨੂਆਂ ਤੋਂ ਉੱਠਕੇ ਕੁਝ ਪੰਨੂੰ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਿੰਡ ਘੱਗਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਕਾਫੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਆਬਾਦ ਹਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੁਣ 100 ਤੋਂ ਵੀ ਉਪਰ ਪੰਨੂੰਆਂ ਦੇ ਘਰ ਹਨ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਦੇ ਢਾਡੀ ਸੋਹਣ ਸਿੰਘ ਸੀਤਲ ਮਾਝੇ ਦੇ ਪੰਨੂੰ ਜੱਟ ਸਨ ।
ਸਿਆਲਕੋਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੰਨੂੰਆਂ ਦੇ ਪੰਜ ਪਿੰਡ ਸਨ। ਸਾਂਦਲਬਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੰਨੂੰ ਅਤੇ ਇੱਟਾਂ ਵਾਲੀ ਪੰਨੂੰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਨ। ਮਿੰਟਗੁਮਰੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤੇ ਪੰਨੂੰ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਹਨ। ਮੁਜਫਰਗੜ ਤੇ ਡੇਰਾ ਗਾਜ਼ੀ ਖਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤੇ ਪੰਨੂੰ ਜੱਟ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਨ।
ਅੰਬਾਲਾ, ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ, ਪਟਿਆਲਾ ਤੇ ਨਾਭਾ ਆਦਿ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੰਨੂੰ ਗੋਤ ਦੇ ਜੱਟ ਕਾਫੀ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੰਨੂੰ ਜੱਟ ਮਾਝੇ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਹਨ। ਡਾਕਟਰ ਬੀ. ਐਸ. ਦਾਹੀਆ ਪੰਨੂੰ ਜੱਟਾਂ ਨੂੰ ਹੂਣਾਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਪੋਨੂੰ ਦੀ ਬੰਸ ਵਿੱਚੋਂ ਮੰਨਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਗਲਤ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਪੰਨੂੰ ਜੱਟਾਂ ਨੂੰ ਔਲਖ ਬਰਾਦਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਸਮਝਦੇ ਹਨ । ਧਨੀਚ 26 ਔਲਖਾਂ ਤੇ ਪੰਨੂੰਆਂ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਵਡੇਰਾ ਸੀ। ਔਲਖ ਵੀ ਪੰਨੂੰਆਂ ਵਾਂਗ ਸੂਰਜਬੰਸ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ।
1881 ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਂਝੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪੰਨੂੰ ਗੋਤ ਦੇ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 9919 ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਨੂੰ ਗੋਤ ਦੇ ਜੱਟ ਕੈਨੇਡਾ, ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਅਸਟਰੇਲੀਆ ਆਦਿ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਗਏ ਹਨ।
ਪੰਨੂੰ ਇੱਕ ਉੱਘਾ ਤੇ ਛੋਟਾ ਗੋਤ ਹੈ। ਜੱਟਾਂ ਨੇ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਕੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਉਨੱਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ । ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਜਾਤੀਆਂ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਉਨੱਤੀ ਤੇ ਈਰਖਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜੱਟ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਿਹਨਤੀ ਤੇ ਖੁਲ੍ਹ ਦਿੱਲੀ ਜਾਤੀ ਹੈ। ਪੰਨੂੰ ਵੀ ਜੱਟਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤੇ ਜੱਗਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੋਤ ਹੈ।
